KAFKA

000001 14/08/2019 No Comments

Djelo Franz-a Kafke, posebno pripovjetka ,,Preobražaj”, bilo je od posebne važnosti u mojim formativnim godinama. To je djelo koje sam čitao u gimnazijskim danima ostavilo snažan utjecaj na moj likovni i literarni senzibilitet. Obzirom na nadrealizam kao bitno svojstvo mog umjetničkog izraza Kafka je postao predmet mog zanimanja kome sam posvetio jedan ciklus radova naslovljen ,,Kafka”. Izlagan je u Zagrebu, Dubrovniku, Pragu i Parizu. Upravo  zbog nadrealne fabule pripovjetke ,,Preobražaj” intrigiran sižeom radnje napisao sam priču ,,Proces Kafkinog Preobražaja”.

(Antibarbarus, Zagreb, 2014.) Naime, zanimalo me ono o čemu Kafka u svojoj pripovijetci ne govori. Pisac nas odmah uvodi u radnju saopćavajući čitatelju da se trgovački putnik Gregor Samsa pretvorio u insekta. Dakle čitatelj ne zna ništa o samom činu preobražaja. Stoga se siže moje priče odnosi na tijek te čudesne preobrazbe koja se događala te sudbonosne noći, kada se tijelo glavnog junaka preobrazilo u tijelo odbojnog  kukca.

U ciklusu slika i crteža, kolaža i objekata koristio sam Kafkin lik kao ispirativni izvor likovnih transpozicija. Čini se paradoksalnim da fotografija kao dokument na kojoj je fiksiran piščev lik, više sugerira subjektivnost osobe, nego što ustvari objektivno bilježi njegov fizički karakter. Uravo taj dojam subjektivnosti potiče ono što smo o piscu isčitavali kroz njegova djela. Objektivna stvarnost precizno dokumentirana inicira vlastito naličje – nesagledivo  područje imaginarnog. Intrigantnost Kafkinog lika na tim fotografijama stvara u nama sliku zabrinutog, introvertiranog,  melankoličnog čovjeka koji pripada svijetu u kojemu se osjeća strancem, a u određenom smislu on je stranac samome sebi. Kafkin lik ne možemo promatrati odvojeno od zamršenog značenja onih tjeskobnih impresija  što ih na nas ostavljaju njegova djela.

U Kafkinim se portretima ovoga ciklusa, u piščevoj neobičnoj fizionomiji, simbolično zrcali upravo ono što čini tipične odrednice njegove poetike; egzistencijalno sivilo, otuđenje, strah, očajanje, podijeljena osobnost, bolest, apsurd, smrt. U tom smislu karaktar ,,modela”  odredio je karakter njegovog likovnog uobličenja, određenu vrstu likovne strogosti, asketizam izraza s pojednostavljenim kompozicijama precizno oblikovanim i svedenim na formalni i kromatski minimalizam.

Kafkino djelo u cjelini, posebno pripovjetka ,,Preobražaj” nije puka fantazija, nego uznemirujuća stvarnost, slika tragične svijesti ljudskog bića.

 

Dimitrije Popović